Przejdź do zawartości

Świergotek rdzawogardły

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Świergotek rdzawogardły
Anthus cervinus[1]
(Pallas, 1811)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

pliszkowate

Rodzaj

Anthus

Gatunek

świergotek rdzawogardły

Synonimy
  • Motacilla cervina Pallas, 1811[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     przeloty

     zimowiska

     zalatuje (sezonowość występowania niepewna)

Świergotek rdzawogardły[4], świergotek rdzawogardlisty (Anthus cervinus) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae).

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Świergotek rdzawogardły zamieszkuje północną część Europy i Azji oraz zachodnią Alaskę[2]. Jest ptakiem wędrownym. Jego przyloty można zaobserwować późną wiosną – w kwietniu i maju. We wrześniu i październiku odlatuje z dalekiej północy daleko na południe do Afryki (głównie na południe od Sahary) i południowej Azji. W okresie migracji pojedyncze osobniki i stadka obserwuje się nad brzegami stawów i rzek oraz na łąkach w środkowej i południowej Europie.

W Polsce regularnie, ale skrajnie nielicznie pojawia się na przelotach[5]. Częściej widywano go raczej na wybrzeżu niż w głębi lądu, pojedynczo lub w małych grupach.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Obecnie świergotka rdzawogardłego uznaje się za gatunek monotypowy[2][6], choć proponowano wydzielenie populacji z zachodniej Eurazji (po półwysep Tajmyr na wschodzie) do podgatunku rufogularis[2].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Cechy gatunku

[edytuj | edytuj kod]
Ptak ma w okresie lęgowym specyficzne rdzawe podgardle

Ptak o dość krępym i krótkim ogonie. Świergotek rdzawogardły ma cienki dziób (u dorosłych jest dwubarwny), białą obrączkę wokół oczu i białe brwi, białe gardło i ciemną smugę na policzku. Wierzch ciała ciemnobrązowy z czarnymi i białawymi plamkami, gęste kreskowania na spodzie ciała, skrzydła prawie czarne z białawymi lotkami. W kierunku wnętrza skrzydła lotki pierwszego rzędu od drugiej do piątej stają się wyraźnie krótsze. Spód ciała żółtawy z ciemnymi smugami. Kuper plamkowany. Ogon czarny z białymi zewnętrznymi sterówkami, różowe nogi. Dymorfizm płciowy widać po cynamonowoczerwonym zabarwieniu w szacie godowej samca. Wiosną i latem gardło wraz z brwiami stają się różowawe. W locie widać u dorosłego ptaka czerwonoceglaste podgardle i piaskowo-pomarańczowe policzki, a u niektórych, zwykle samic, taką barwę ma też czoło i część piersi. W szacie spoczynkowej i u osobników młodych nie widać rdzawego gardła, toteż w tym okresie trudno w terenie odróżnić go od innych świergotków. Młode są szare z gęsto plamkowaną płową piersią i jasnymi liniami na grzbiecie.

Świergotek rdzawogardły jest podobny do świergotka łąkowego jesienią i zimą, ma jednak wyraźniejsze plamkowanie grzbietu i czarne plamkowanie pokryw podogonowych. Wielkością i postawą przypomina też świergotka drzewnego.

Często siada na krzewach, przewodach elektrycznych i płotach.

Świergotka rdzawogardłego można odróżnić w stadzie wędrujących świergotków łąkowych po jego głosie (wzbijając się do góry wydaje dwusylabowe, ostro zaznaczone, a potem niewyraźne „di-er” lub wysokie, przeszywające, piskliwe „si-er” lub gwałtowne i milknące „psiii”, podobne do głosu potrzosa). Piosenka jest głośna, a samiec wykonuje ją w locie.

Wymiary średnie

[edytuj | edytuj kod]
długość ciała
14–15 cm[7]

Masa ciała

[edytuj | edytuj kod]

16–29 g[7]

Biotop

[edytuj | edytuj kod]
Świergotek rdzawogardły w szacie spoczynkowej

To typowy gatunek arktyczny. Zasiedla północne bagna i podmokłą, krzewiastą tundrę – podmokłe trawiaste obszary, mokre łąki, porośnięte karłowatą brzozą i wierzbą, mokradła porośnięte turzycami. Gnieździ się w kępach krzewów w pobliżu lapońskich domów i zagród. W czasie wędrówek spotyka się świergotki rdzawogardłe na wybrzeżu i terenach otwartych takich jak pola ze świetlistymi zadrzewieniami. W miejscach wypoczynku, ale i na lęgowiskach, towarzyszą mu często świergotki łąkowe.

Okres lęgowy

[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na północne warunki klimatyczne okres lęgowy jest opóźniony.

Gniazdo

[edytuj | edytuj kod]

Zbudowane ze źdźbeł traw i mchu, wyłożone miękką trawą, a czasem włosiem. Jest ukryte przez samicę w trawie i karłowatych krzewach, podobnie jak u innych świergotków.

Anthus cervinus

Jeden okres lęgowy w ciągu roku; przypada na czerwiec i lipiec. Składa 4–6 jaj, podobnych do jaj świergotka łąkowego, ale z większymi i ciemniejszymi plamami.

Wysiadywanie

[edytuj | edytuj kod]

Samica wysiaduje je około 13 dni i po około 13 dniach młode opuszczają gniazdo, choć nie są jeszcze wtedy w pełni zdolne do lotu. W tym momencie samiec pomaga w ich karmieniu. Opiekują się potomstwem zatem oboje rodzice. Przy zakłóceniu spokojnego odchowywania młode mogą przedwcześnie opuścić chroniące je lęgowisko i łatwo wtedy ziębną i chorują. Poza tym są łatwym łupem dla drapieżników.

Pożywienie

[edytuj | edytuj kod]
Świergotek rdzawogardły w Arabii Saudyjskiej

Świergotek rdzawogardły żywi się głównie owadami, które żyją w podłożu. Zjada również pająki, stonogi, małe ślimaki, robaki i materiał roślinny, taki jak nasiona traw i innych roślin[7].

Status i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje świergotka rdzawogardłego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Organizacja Partners in Flight w 2017 roku szacowała liczebność światowej populacji na około 2 miliony dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[8].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Anthus cervinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d Tyler, S.: Red-throated Pipit (Anthus cervinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-05-05].
  3. a b Anthus cervinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and pipits (wersja: 2019-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-05].
  5. Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 550. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu zimowego skrajnie nieliczny oznacza zagęszczenie mniejsze niż 0,2 osobnika na 100 km².
  6. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-05]. (ang.).
  7. a b c N. Bouglouan: Red-throated Pipit. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-06]. (ang.).
  8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 197. ISBN 978-83-7073-474-9.
  • Karel Štastný: Ptaki śpiewające. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1993. ISBN 83-70663-80-X.
  • Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]